Meestal plaatsen we blogs waarin we verschillende manieren laten zien waarop je kaarten en enveloppen kan maken: de verpakking van je woorden. We worden ontzettend blij van alle gekleurde poststukken, maar zoals we al in “Post” lieten weten is de brief voor ons de kern van het poststuk. We schreven vorig jaar drie aparte blogjes waarin we probeerden uit te leggen wat deze vorm van contact zo bijzonder maakt. Kim vertelde hoe ze zich minder eenzaam voelde door briefcontact. Ruchama schreef over hoe brieven schrijven voor haar dé manier is om tegelijkertijd alleen en samen te kunnen zijn. En ik probeerde de voordelen van briefvriendschap te noemen. Dit werden drie persoonlijke verhalen over onze postbeleving, want het is zo lastig om je te vertellen hoe je schrijven moet! Toch kregen we het verzoek of we eens een blogje wilden schrijven over het schrijven van een brief. Naar aanleiding van dit verzoek gaf Kim een aantal tips over het schrijven van je allereerste brief. Deze brief kan je vergelijken met een eerste ontmoeting. Denk maar eens terug aan de eerste ontmoeting met een vriend of vriendin. In een eerste brief gaat het ook ongeveer zo. Maar hoe gaat dat als je iemand al langer kent? Ook dit kan je vergelijken met vriendschappen waarbij je elkaar echt ontmoet. Sommige contacten blijven oppervlakkig, met anderen bouw je een intensievere band op. Zo heb ik verschillende postvriendinnen. Met de één wissel ik kaartjes uit waarop we kletsen over het weer, over dingen die je onderneemt of andere leuke weetjes. Maar met een paar speciale postvriendinnen deel ik veel meer dan dat. Het zijn hechte vriendschappen geworden. Aan hen schrijf ik lange brieven waarin ik mijn hart durf te luchten. Het zijn de vriendinnen bij wie je aanbelt als je ergens mee zit, alleen kom je bij postvriendinnen door de brievenbus. Zoals er eigenlijk geen regels bestaan voor vriendschappen, kan ook niemand je vertellen hoe je brieven schrijven moet.

Kim en Ruchama leerde ik kennen via een kleinschalige post-community op het internet. Ik werd lid van deze groep, omdat ik gezellige post wilde ontvangen. Toen ik mijn eerste brief aan ze schreef had ik nog geen idee hoe belangrijk deze postvriendinnen voor me zouden worden. Er groeide niet alleen een hele hechte briefvriendschap, maar ik (her)ontdekte ook mijn liefde voor schrijven. Schrijven is voor mij een manier om gevoelens te delen, om te ontdekken, om bewust te worden van “iets”. Al schrijvend vind ik woorden waarmee ik ongrijpbare dingen grijpbaar kan maken. Als je om diezelfde reden in je dagboek schrijft, zal je misschien het opluchtende gevoel van schrijven wel herkennen? Voor mij werkt schrijven áán iemand nog beter. Door een situatie gedetailleerd aan iemand uit te leggen, kom ik zelf tot inzichten. Dit heeft me door een heleboel moeilijke situaties gesleept. Briefcontact is heel bijzonder, het delen van grote en kleine dingen van het lezen is mooi en leerzaam. Maar ik denk dat de ruimte die we hebben gemaakt, die trouwens niet aanwijsbaar is, het zo speciaal maakt. In “Nienke over briefvriendschap” leg ik uit dat Ruchama en ik een potje hebben voor gevoel. Dat potje draag je altijd met je mee. Er zijn maar een paar plekken waar het dekseltje opengaat. Het schrijven met deze meiden heeft een ruimte gemaakt waar ik dat potje veilig kan openen. Dat was er niet van de één op de andere dag, het heeft moeten groeien. Er zijn een heleboel woorden over en weer gegaan waarmee die “ruimte” is gebouwd.

En toen kwam ik “ZIN: lust in je leven door schrijven” tegen, een boek van Geertje Couwenbergh. Een heerlijk, inspirerend boek als je van schrijven houdt. Vol tips die je óók kan toepassen bij het schrijven van je brieven. Hou je ook zo van lange brieven? Dan kan ik je aanraden om op zoek te gaan naar dit boek. Tot die tijd zal ik een paar tips van Geertje met je delen, die ik natuurlijk met post-ogen bekeek.

(Af)leren

De ene keer gaat het schrijven vanzelf, andere keren kost het meer moeite. Als ik de ontvanger van een brief nog niet zo lang ken, kan ik heel erg onzeker worden over spel- en schrijffouten. Gelukkig heb ik geleerd om dat (zoveel mogelijk) los te laten. Geertje schrijft hierover:

“Waarschijnlijk heb je het grootste deel van je leven geleerd hoe je móét schrijven in plaats van hoe je kán schrijven. Je leerde grammatica, ’t kofschip, dees en tees. Je leerde komma’s gebruiken, en dat dit niet mocht als ‘en’ het eerste woord na een komma was. Dat een zin een werkwoord en zelfstandig naamwoord moest hebben. Wat is de kernzin van deze alinea? Je leerde je inleven in een publiek, je leerde argumenten opvoeren om je verhaal te onderbouwen. je hebt kortom veel geleerd. Maar de prijs voor wat je leerde was het afleren van iets anders. Je bent afgeleerd om zomaar wat te schrijven. Je bent afgeleerd om eerlijk en ongenuanceerd te schrijven. Je bent afgeleerd om op te schrijven wat er het eerste in je opkomt. ”

Herken je dat? Juist het schrijven van brieven waarin ik schrijf wat er het eerste in me opkomt is zó fijn! Een gebeurtenis of een gevoel schrijven aan een postvriendin is voor mij verhelderend, bewustmakend en leerzaam. Helemaal als ik ze vanuit mijn hart schrijf, zonder te denken aan de regels waar mijn lerares Nederlands zo op hamerde. Die regels kunnen soms zo aan je zeuren, je schrijf-zin blokkeren en je onzeker maken. Ik denk nu aan wat ik wil vertellen en probeer “hoe je móét schrijven” los te laten.

Eerste gedachtes

Geertje vertelt in haar boek ook over eerste gedachtes:

“Eerste gedachtes zijn vers, origineel, haast fysiek. Ze leven. Eerste gedachtes zijn niet exotisch of zeldzaam. Het zijn de plotselinge heldere momenten waarvan je er iedere dag wel een paar hebt. Je herkent ze aan hun ‘ja’-gevoel. Eerste gedachtes zijn net zoals verliefd zijn, de waarheid horen of een baksteen op je hoofd krijgen: niet te missen. Zó is het. Je kunt er je tanden in zetten. Eerste gedachtes zijn er constant, ze zijn moeiteloos en niet te fabriceren. Het zijn je originele ideeën, je intuïtie, je Wildste Kant voordat deze is platgeslagen en uitgekauwd door tweede of derde gedachtes. Die tweede en derde gedachtes zijn de voice-over of analyse van je eerste gedachte. Het zijn de sociaal wenselijke, nette en gecorrigeerde versie van je originele gedachte.”

Wat was ik blij om deze woorden te lezen! Na het lezen van deze perfecte omschrijving van mijn eigen gevoel, heb ik de rest van het boek dan ook in één adem uitgelezen. Dat ik postvriendinnen heb waarmee ik mijn eerste gedachtes kan en durf te delen is zo ontzettend waardevol! En er zijn gebeurtenissen die ik graag met Kim én Ruchama wil delen. Het lastige van handgeschreven of op de typemachine getypte brieven is dat je niet even met een computermuis in de geschreven tekst kan klikken om het te kopiëren en daarna op een leeg velletje papier te plakken. Opnieuw een verhaal schrijven kost natuurlijk een heleboel tijd en voelt voor mij al gauw als een slap aftreksel van die eerste gedachte. Daarom stop ik weleens twee velletjes papier met een velletje carbonpapier ertussen in mijn typemachine. Op deze manier kan ik de verse, originele versie naar beide postvriendinnen sturen.

Ook netjes schrijven is niet nodig. Ik vind brieven juist mooier als er emotie in het handschrift te zien is. Een brief begint bijvoorbeeld keurig geschreven, maar tijdens het beschrijven van een situatie gaat je postvriendin sneller schrijven, soms worden zelfs wat woorden onderstreept, dikker geschreven, hier en daar wat gekrast. Práchtig om te zien! Toch kies ik vaak voor schrijven met een typemachine. Ik weet dat ik soms zo in het verhaal zit dat handgeschreven brieven bijna onleesbaar worden. Op een typemachine hoef ik niet bang te zijn dat mijn brief door emoties verandert in onleesbaar gekriebel. Ik kies voor typen, maar ik kies ook voor een ouderwetse typemachine. Op de computer word ik door zoveel dingen afgeleid, er zijn zoveel andere functies op dit apparaat die mijn schrijfflow storen. Ook is er het gevaar van de backspace- en deleteknop. Daardoor “verbeter” ik gauw dingen, terwijl die eerste gedachtes zo mooi zijn. Het nadeel is dat typemachines lomp en lawaaig zijn. Voor schrijven op de typemachine ga ik echt zitten, pen en papier zijn er altijd en overal voor mij en mijn schrijf-zin.

Schrijfgereedschap

Geertje schrijft:

“Besteed er niet te veel geld aan! Zo vermijd je het risico té mooie schrijfblokken aan te schaffen waar je vervolgens niet in durft te schrijven tenzij het Iets Heel Briljants en Betekenisvols is. Wat voor schrijven ongeveer het meest verlammende – en dus slechtste – uitgangspunt is. Meestal eindigen die prachtige, handgemaakte, met goud omlijnde schrijfblokken dus leeg in je kast.”

Dit was zo herkenbaar! Ik hou van mooie postspulletjes, maar bijzonder briefpapier werkt niet voor mij. Het papier is duur en er zitten meestal ook maar vijf velletjes in een setje. Dit staat mijn schrijf-zin ontzettend in de weg. Ik denk daardoor dat ik netjes moet schrijven, het niet mag verpesten, dat hier wel iets heel speciaals op moet komen te staan…. en weg is de schrijf-zin! Ik koop liever een goedkoper schrijfblok, maar let wel op de dikte van het papier. Zo kan ik lange brieven schrijven en deze toch met maar één of twee postzegels versturen! Ideaal!

Loslaten

Een vriendin van mij vertelde dat ze soms een beetje onzeker wordt van de tutorials op de Postfabriek. Dan kijkt ze bewust een paar weken niet op onze website, omdat alle voorbeelden die we laten zien in haar ogen mooier zijn dan wat ze zelf kan maken. De tips van Geertje die ik vandaag met je deelde, geven niet alleen meer plezier in schrijven. Ze zijn ook toe te passen bij het knutselen, zelfs in alle andere dingen die je doet. Laat los hoe het móét, doe zoals het kán. Durf je eerste gedachtes te delen. En heb vooral plezier. Post is een stukje gebundelde aandacht. Iets met aandacht en plezier gemaakt is altijd mooi! Het zijn jouw stukjes aandacht. Laat regels los, deel wat je wil delen! En dan is het ook nog eens zo dat wij de post laten zien waar we trots op zijn. Bij ons eindigen dingen ook weleens in de papierbak in plaats van in een blogje. Ik denk dan altijd aan mijn Buuf. Als ik teleurgesteld in iets was, zei ze altijd: “Je weet nu hoe het niet moet”. En zo is het!

Postzegel

Na het lezen van “ZIN: lust in je leven door schrijven” kocht ik ook het nieuwste boek van Geertje Couwenbergh: HARTCORE. Uit dit boek wil ik ook graag iets met je delen. Kim, Ruchama en ik noemen post weleens een bundeltje aandacht. Je verstuurt meer dan een stapeltje papier. Het is de aandacht die je erin stopt die de papiertjes zo bijzonder maakt. En dacht hierbij alleen aan de ontvanger en afzender. Maar tijdens het lezen van HARTCORE werd ik me bewust hoeveel groter het effect van liefdevolle post is. Geertje beschrijft in haar boek zomaar een dag:

“Je staat op en struikelt over de sok van je vriendin en snauwt ‘waarom kan je nou nooit je sokken opruimen?!’ Je vriendin stapt gekrenkt de deur uit, belt een vriendin erover en loopt al bellend de bus in zonder de chauffeur aan te kijken. De buschauffeur, geïriteerd door de zoveelste passagier vandaag die niet eens de moeite neemt om hem aan te kijken, rijdt opgefokt door de woonwijk en knalt bijna op een auto die plots uit een zijstraat komt. Hij steekt zijn middelvinger op en toetert naar de vrouw in de auto, die op weg is naar haar werk waar ze een lunch moet verzorgen tijdens een vergadering. Ze moet nog beleg halen en rijdt langs de supermarkt. Daar koopt ze, nog steeds geírriteerd, de goedkope bio-industrieham, want ‘fok it, daar wil ik nu allemaal niet over nadenken’. Gefrustreerd besmeert ze de broodjes slordig. Een man in de vergadering klaagt ’s avonds thuis over de slechte broodjes die ze altijd op zijn werk hebben. Zijn vriend grijpt de gelegenheid aan om de catering op zijn werk af te zeiken. Daarna zijn ze niet meer in de stemming voor een gesprek en eten ze voor de televisie en gaan uitgeput naar bed.

Zelfde dag, andere keuze:

“Je staat op, struikelt over de sok van je vriendin en zegt ‘Sokkemans! Als je me nog langer bij je wilt houden helpt het als ik niet mijn bek breek!’ en onderwerpt haar aan een kieteldood. Ze maakt verse jus en loopt vrolijk de deur uit. Ze begroet de buschauffeur met een uitbundig ‘goedemorgen!’, die gecharmeerd vroeg  voor een kruising inhoudt en de vrouw in de auto met een vriendelijk ‘ga maar’-gebaar voorlaat. Blij verrast rijdt ze door en haar oog valt op een met zonovergoten weiland langs de weg en ze beseft ineens hoe gek het is dat ze nog nooit varkens in een wei heeft zien staan. In de supermarkt koopt ze dat nieuwe vegan broodbeleg en smeert de broodjes met aandacht. Ze voegt er zelfs een paar kundig gesneden tomaatjes en verse peterselie bij als decoratie. De man in de vergadering geniet van het aanzicht en de smaak van zijn broodje en vertelt later thuis dat hun catering van die nieuwe, vooruitstrevende biologische producten gebruikt. Zijn vriend zegt dat hij dat ook wil voorstellen op zijn werk. De tv blijft uit en ze blijven nog lang aan tafel napraten onder het genot van een glas wijn en gaan voldaan slapen.

Beide scenario’s zijn niet onwaarschijnlijk. Onze kleine daden van hartelijkheid hebben een enorme impact op onszelf en de (on)bekenden in ons leven.”

Geertje maakt je hiermee bewust van kettingreacties. Kijk met deze wijsheid naar het kaartje dat je straks naar de brievenbus gaat brengen. Eigenlijk verstuur je meer dan zomaar een kaartje! Met dit besef valt de steeds hogere postzegelprijs ook wel mee, toch? Maar 64 cent voor een hele kettingbrief! 😉

Vol van inspiratie en schrijf-zin door deze boeken ben ik druk met een tweede blogje vol schrijftips. Wil je daar niet op wachten? Je kan de boeken van Geertje Couwenbergh ook bestellen via bijvoorbeeld bol.com.

Ik wil Geertje hartelijk bedanken voor het ontdekken, schrijven en delen van deze inspirerende tips!

Voor alle lezers: Veel schrijfplezier!

Lieve groetjes, Nienke.

Vind je het leuk om nog meer te lezen over schrijven? In Flow nummer 5 – 2014 kan je een artikel over schrijven tegen stress vinden. (ligt nu nog in de winkel).

Edit: inmiddels kan je nog een blogje over schrijven lezen: schrijven, deel 2.