Brievenbusgeklepper, mooie postzegels en bijzondere schrijfwaren. Van deze dingen gaat het hart van een postliefhebber harder kloppen. Toch zijn deze dingen niet zo vanzelfsprekend als je misschien denkt. De brievenbus, een gleuf in je voordeur, bestaat nog niet zo lang. En de postzegel werd pas bedacht nadat ontvangers jarenlang onder de betaling uit probeerden te komen. Toch lijken we dat postsysteem alweer kwijt te raken. De e-mail neemt de plaats over van de brief. In deze tijd waarin de communicatie vooral digitaal gebeurt, lijken brievenschrijvers en postliefhebbers een uitstervend ras te zijn. Waarom zouden we de moeite nemen om nog een handgeschreven brief te schrijven, terwijl de nieuwe manieren zoveel sneller zijn? Maar is dat ook echt zo? Simon Garfield probeert in zijn boek Ode aan de brief antwoord te geven op die vragen. Het is geen boek tegen de vooruitgang, maar een ode aan het tastbare bewijs van ons emotionele bestaan!

Een e-mail is een por waar een brief een liefkozing is, en brieven hou je om je heen om ze later opnieuw te ontdekken.

In dit boek neemt de schrijver je mee door de geschiedenis van de post. Hij vertelt over een paar grote brievenschrijvers en briefwisselingen uit het verleden en staat stil bij de waarde van echte post, van vroeger én nu. Onze Postfabriek is ook een ode aan post. We zijn deze blog begonnen om onze liefde voor post met anderen te kunnen delen. Maar na het lezen van dit boek besef ik me nóg meer hoe belangrijk handgeschreven brieven zijn! Niet alleen de langzame, aandachtige manier van contact is belangrijk, maar we schrijven zelfs geschiedenis! Lange brieven, maar zelfs korte krabbeltjes op een kaartje worden in de toekomst een terugblik naar nu. Koester ze, bewaar ze om ze later opnieuw te ontdekken! Wie weet zullen onze kleinkinderen en historici ons dankbaar zijn.

Vooralsnog hebben e-mails niet hetzelfde effect in een verhaal, omdat e-mails niet worden aangetroffen op zolder of onder een losse plank onder de vloer, of in dozen als mensen doodgaan.

Brieven schrijven door de eeuwen heen

Zoals je nu misschien op de Postfabriek kijkt naar tips om creatieve post te maken of via Google zoekt naar een voorbeeldbrief voor een sollicitatie, zo had je zelfs anno 1216 een zesdelige handleiding waarin je tips kon vinden bij het schrijven van een brief. Daarin vond je geen uitleg over zelfgemaakte enveloppen, maar het ging over hoe je bijvoorbeeld de nieuwe paus kon schrijven over het bestuur van je kerk.

Ken je het gevoel van blijdschap als je onbestempelde postzegels op je ontvangen poststukken vindt? Ook rondom 1836 hadden ze manieren gevonden om geen portokosten te hoeven betalen. In die tijd moesten de verzendkosten betaald worden door de ontvanger. Om toch een boodschap te ontvangen zonder kosten te betalen hadden ze een coderingssysteem bedacht. Op het versturen van kranten gold al een lager posttarief en deze stuurden ze door met strepen erop: ‘ik weet niet of Rob of Jenny graag een krant leest; maar zonder twijfel zullen ze altijd met plezier de twee strepen achterop zien. Als ik aan hen twee strepen stuur, moet je hun twee strepen lezen als een teken dat bij mij ook alles goed is’.

Postofielen en brievenrovers

Als je veel post verstuurt, maak je weleens mee dat een poststuk vertraging oploopt of zelfs verdwijnt. Ruchama, Kim en ik geven ‘de postofiel’ dan op de kop. We fantaseren over een postbode die zelf geen post krijgt en verliefd wordt op mooie poststukken. Hij neemt de zelfgemaakte envelop na zijn ronde mee naar huis en zet ‘m daar op zijn nachtkastje om er nog even naar te kunnen kijken. Heel soms kan hij geen afstand doen en bewaart hij je post onder zijn bed. Het klinkt een beetje als een bad guy uit een kinderfilm, maar soms vinden we de postofiel ook wel een beetje zielig en aandoenlijk. En dat er iemand met zoveel liefde en plezier naar kijkt is toch minder verdrietig dan een pakketje aandacht dat zomaar ergens onder een machine verdwijnt. Ruchama maakte er zelfs een collage van in mijn Round Robin boekje (zie foto hierboven). Toen ik in dit boek over brievenrovers las, moest ik wel even gniffelen. Zo lang als de post bestaat, zijn er dus ook al postofielen! Zo schreef Petrarca (geboren in 1304) aan Boccaccio: ‘Nu weet ik dat geen van beide lange brieven die ik je schreef je bereikt hebben. Maar wat kunnen we eraan doen? Ons erbij neerleggen, meer niet. We kunnen verontwaardigd zijn, maar verhaal halen kunnen we niet. In het noorden van Italië is een hoogst onverdraaglijk stel kerels neergestreken die zogezegd de passen bewaken, maar in werkelijkheid de vloek van de koeriers zijn. Ze bekijken niet alleen de brieven die ze openen, maar lezen die met nieuwsgierige ogen.’

De kracht van post

Brieven kunnen ons leven vergroten. Ze brengen motieven aan het licht en verdiepen onderling begrip. Ze leveren bewijzen. Ze veranderen levens en herschrijven de geschiedenis. Ooit draaide alles in de wereld om het tijdig bezorgen van brieven: brieven waren de smeerolie van menselijke interactie, de vrije ruimte voor ideeën, de stille geleiders van het waardige en het bijkomstige, van hoe laat we zouden komen eten, van het verslag van de prachtige dag die we hadden gehad, van de grootste vreugdes en het diepste liefdesverdriet. Het moet welhaast onmogelijk geleken hebben dat het belang ervan ooit weggewuifd of weggevaagd zou kunnen worden. Een wereld zonder brieven zou beslist een wereld zonder zuurstof zijn.

Met veel verwondering heb ik vooral alle mooie uitspraken en liefdevolle verhalen over de kracht van post gelezen. Ik ben alle tastbare berichten nóg meer gaan waarderen. Niet alleen de lange brieven, maar ook de kleine krabbeltjes. Iemands handschrift kan al zoveel vertellen over hoe hij of zij zich voelt en hoe het met ze gaat. Je kan er zoveel meer uit opmaken dan uit een getikte brief of een e-mail. De Postfabriek is niet tegen de vooruitgang. E-mail en alle andere digitale manieren van contact zijn erg handig. Zo delen we bijvoorbeeld graag leuke filmpjes met jullie via onze Facebookpagina en worden we ook blij van gezellige e-mailtjes. Toch gaat er niets boven de echte post en die kan en mag absoluut niet verloren gaan!

Het is een luxeartikel, een cadeautje – omdat je de tijd kunt nemen om te bedenken wat je tegen mensen wilt zeggen en ze dan iets sturen dat hun dag zal opvrolijken.

De aandacht en liefde die je erin stopt. De woorden die je zorgvuldig kiest om je gevoel te beschrijven. Het persoonlijke uiterlijk dat meer karakter weergeeft dan de stijve letters in een e-mail. Zelfs kaartjes met weinig tekst waarbij de afbeelding al meer zegt dan je zelf in woorden kan vatten, die licht kunnen gekreukt zijn tijdens de reis naar je toe, hebben een herinnering of ziel in zich. Het romantische, nostalgische gevoel van naar de brievenbus lopen om je pakketjes weg te brengen of het geklepper van de brievenbus thuis waarbij je hart een sprongetje maakt, dat mogen we toch niet vergeten? Bij twijfel kan ik je adviseren om op zoek te gaan naar dit boek en de magie van deze vorm van contact te (her-)ontdekken. Ik zou graag nog meer leuke weetjes met je delen, maar wil je het leesplezier ook niet ontnemen. Dus als je na het lezen van dit blogje nieuwsgierig bent geworden naar de rest van dit boek, dan kan ik je het zeker aanraden! (En meneer de Postofiel, misschien zal u na het lezen van dit boek ook begrijpen dat de post na dat ene nachtje naast uw bed weer gauw naar de geadresseerde moet!)

Heel veel lees- en postplezier!

Lieve groeten,

Nienke.