In sprookjes herken je ze meteen, de slechte figuren. Ze kijken boos, ze zien er eng uit, ze zijn lelijk of ze zijn vies. In elk geval is het duidelijk: de boze stiefmoeder, de grote boze wolf, de heks.. dát zijn de slechterikken. Als tiener vond ik het dan ook een hele ontdekking dat mensen aan wie je vanaf de buitenkant niets ziet tóch slechte dingen kunnen doen en andersom, dat mensen met een eng uiterlijk ook heel lief kunnen zijn. Ik raakte zelfs een beetje gefascineerd door de vraag: wat voor mensen zijn het die héle slechte dingen doen? Toen ik vervolgens een artikel las in de Yes (een tijdschrift voor meisjes wat niet meer bestaat) over een meisje die schreef met gevangenen in Amerika, was mijn interesse gewekt. Zo schreef ik me in via de stichting Inside Outside om met gevangenen te gaan schrijven. Door de jaren heen heb ik met drie verschillende mannen gecorrespondeerd, waarvan er inmiddels nog ééntje over is. Al regelmatig is mij gevraagd naar mijn ervaringen, vooral door mensen die zelf overwogen om hetzelfde te gaan doen.

In een aantal blogs wil ik hier verder op in gaan. Vandaag het algemene verhaal!

Zelf heb ik er destijds voor gekozen om te schrijven met gevangenen op Death Row, vooral vanwege de vaak slechte leefomstandigheden daar.

Death Row
In veel staten in Amerika wordt de doodstraf nog altijd opgelegd en uitgevoerd. Krijgt een gevangene eenmaal de doodstraf opgelegd dan wordt hij opgesloten op Death Row. De leefomstandigheden op DR zijn zwaar. Zo zitten de gevangenen het overgrote deel van de dag in hun (kleine) cel. In de cel hebben zij een bed, wastafel en toilet. Eens per dag mogen ze luchten, in de meeste gevangenissen in een individuele kooi. Andere activiteiten zijn er niet. De gevangenen op DR mogen niet werken, mogen niet uit hun cel, mogen nergens vrij rondlopen en hebben geen vrijetijdsbesteding. De gevangenen die er geld voor hebben, hebben radio en/of tv in hun cel. Dingen als papier, postzegels, koffie, sigaretten, snacks etc. kunnen ze kopen via “canteen”, maar alleen als zij daar dus geld voor hebben. Heeft een gevangene geen geld en geen familie die geld stuurt, is het niet mogelijk om iets extra’s te kopen. Na de ter dood veroordeling heeft een gevangene een heleboel mogelijkheden om een hoger beroep aan te vragen, maar zelden wordt zo’n aanvraag toegekend. Deze procedures kosten echter veel tijd en pas als alle mogelijkheden tot een aanvraag zijn uitgeput of de gevangene afstand doet van zijn recht dit aan te vragen, kan er een executie datum in gepland worden. Gemiddeld zitten gevangenen zo’n 15 jaar op DR, sommigen korter en sommigen nog veel en veel langer. Wordt er een executie datum vast gesteld, gebeurt het regelmatig dat deze op het laatste moment toch uit wordt gesteld. Bij dit alles komt nog dat het rechtssysteem in de Verenigde Staten alles behalve waterdicht is. Om al deze redenen en uit protest tegen dit systeem en de doodstraf in het algemeen, zijn er wereldwijd stichtingen en groeperingen die schrijfcontacten leggen tussen gevangenen op DR en vrije burgers. Brieven schrijven is voor veel gevangenen hun houvast, hun contact met de buitenwereld en het lichtpuntje van de dag.

Geen lieverdjes
Uitzonderingen daar gelaten, zitten de mannen op DR daar echter niet voor niets natuurlijk. De meesten hebben één of meerdere gruwelijke misdaden begaan. En dan kom ik terug bij de sprookjes, want het zou zo makkelijk zijn als goed en slecht zwart wit kon zijn. Helaas is dat niet het geval. De (schuldige) mannen op DR hebben vaak vreselijke dingen gedaan, maar zijn daarnaast ook gewoon nog iemands zoon, broer, vader en vriend. In een brief contact leer je niet de misdadiger, maar de mens daarachter kennen. Hierdoor zijn er ook vele verhalen van penpals die verliefd zijn geworden, sommigen zijn zelfs getrouwd! (Voor mij persoonlijk gaat dat te ver)

Gaan schrijven
Mocht je overwegen om zelf te gaan schrijven met gevangenen, vind ik de volgende dingen wel belangrijk om van tevoren over na te denken:

– Je weet van tevoren meestal niet wat iemand heeft gedaan. Op de site van de meeste gevangenissen kun je opzoeken wie er zitten. Er staat dan ook bij wat voor soort misdaad iemand heeft begaan (bijv. “Capital murder” of “Manslaughter”) maar niet het verhaal daarachter. Van sommigen is via google wel één en ander te vinden op fora of in de media. Verwacht in elk geval niet met de gevangene te gaan schrijven over wat er is gebeurd. De uitgaande post van gevangenissen wordt regelmatig geopend en gecontroleerd, een gevangene zal daarom zelden over zijn misdaad schrijven. Dit kan in een eventueel hoger beroep namelijk tegen hem gebruikt worden.
– Wees bereid je voor lange tijd toe te leggen op het schrijven met die persoon. Zij zitten waar ze zitten en krijgen regelmatig post van mensen die al snel weer stoppen met schrijven. Als post je lichtpuntje is, is het heel lastig om telkens weer opnieuw te moeten beginnen met iemand.
– Er zijn gevangenen die alleen penpals zoeken om geld of spullen van hen los te peuteren. Wees dus duidelijk in wat je te bieden hebt: vriendschap of als dat je al te ver gaat: contact. Penpals die via een stichting aan je worden gekoppeld is meestal al duidelijk gemaakt dat het alleen om briefuitwisselingen gaat en niet meer dan dat.
– Als je niet je eigen adres wil geven kun je ook een postbus nemen en je postbusadres gebruiken voor je correspondentie met de gevangene(n).

Heel eerlijk?
Vandaag de dag zou ik er niet meer aan beginnen. Het is uiteindelijk toch niet niks en waar ik het als tiener allemaal nog wel “spannend” vond, ben ik nu wel iets harder geworden. Ik ben nog altijd tegen de doodstraf, omdat ik niet geloof dat je iemand kunt straffen voor een misdaad om deze vervolgens zelf te begaan maar dan ineens volgens de wet? Maar ik zie de correspondentie niet meer als protestmethode. Met de penpal die ik nog heb, heb ik inmiddels zo een band opgebouwd dat ik met hem zal blijven schrijven. Ik begrijp nog steeds dat mensen dit misschien zouden gaan doen, maar voel me zelf niet meer zo geroepen. Doe me dan toch maar mijn lieve en onschuldige penvriendinnen.

Hoe het echt is
Toch heb ik het heel bijzonder, verrijkend en leerzaam gevonden om te doen en vind ik het dat nog steeds. Je ontdekt toch dat er achter een ogenschijnlijk monster ook een mens zit. Ook leerde ik veel over het gevangenissysteem in de VS en bepaalde subculturen. Een andere keer ga ik dan ook nog afzonderlijk vertellen over mijn schrijfcontact met Simon, met wie ik inmiddels niet meer schrijf, en Tony, met wie ik nog steeds schrijf.

Mocht jij toch meer willen weten? Kijk dan eens op de website van Stichting Inside Outside. In een comment op dit blogje wees Sjaak mij op de volgende link, hier is ook nog veel informatie te vinden. O.a. ook over het schrijven met politieke gevangenen! Zie http://abcnijmegen.wordpress.com/gevangenen-ondersteuning/. Ook wees Moon mij nog op haar facebook groep, waar je ervaringen kunt uitwisselen over het schrijven met gevangenen: https://www.facebook.com/groups/382806358506161/

Ik ben wel benieuwd wat jullie vinden van deze vorm van post? Zou jij het ooit doen of vind je het totale onzin? Of schrijf jij misschien al met een gevangene? Mochten er nog vragen zijn, stel ze gerust! Oh en.. volgende keer weer een luchtig postblogje, hoor! 😉
Liefs,
Kim

PS Inmiddels staan er nog twee blogs online over dit onderwerp. Een blog over Simon en een blog over Tony.