Elsbeth Fraanje reed op de Duitse snelweg toen een bewegwijzeringsbord haar opviel. Een blauw bord met witte icoontjes. Ze zag het icoontje van een tankstation, een snelwegrestaurant en… een kerk! Het verwonderde haar en voelde in de eerste plaats meer als een spelletje of grapje. ‘Wat hoort hier niet op het plaatje thuis?’ Een paar jaar later deed ze onderzoek naar dit bijzondere fenomeen en het bleek een schat aan mooie, bijzondere, menselijke informatie. Ze maakte er een film over, waar ze in september 2017 een Gouden Kalf voor beste korte documentaire mee won.

Snelwegkerk

Langs de Duitse snelweg staan kleine kapelletjes op parkeerplaatsen. Meestal tussen benzinestations en wegrestaurants. Deze kleine kerkjes zijn daar speciaal voor gebouwd. Er komen heel verschillende mensen naartoe. Het verwonderde Fraanje en maakte haar nieuwsgierig. ‘Wie zijn die mensen? Wat brengt ze hier? Wat is hun motief?’ En ze maakte er een documentaire over: Snelwegkerk.

Snelwegkerk gaat over mensen zoals wij allemaal zijn. Met onze mooie dingen en tekortkomingen, onze worstelingen en schoonheden. Dit laat Fraanje zien op een wonderlijke plekken: de kleine kapelletjes op de Duitse snelweg. Voor haar absurdistische plekken waar tegengestelde werelden samenkomen. Ze portretteert vier mensen die elk een eigen reden hebben om naar zo’n snelwegkerk te gaan. En ze laat aan de hand van deze mensen de dagelijkse realiteit zien. De realiteit waar we allemaal tegenaan lopen. Waar we mee worstelen, maar ook hoe we dingen te boven komen. Het gaat dus over ons mens-zijn.

De snelwegkerk is de enige waar ik de tijd voor heb om te kunnen binnenstappen. Dus ik moet het hebben van gestolen momentjes. Dat ik een impuls kan volgen.

Wensboeken

In deze kerkjes is een gebeden- of wensenboek aanwezig waarin bezoekers van alles opschrijven. De een bedankt voor een goede voetbalscore of de beste seks van de wereld. Een ander schrijft als in een dagboek over diepe gevoelens en verlangens. Maar er wordt niet alleen in geschreven, er wordt ook in gelezen! Verschillende mensen bladeren terug vanuit een nieuwsgierigheid naar hoe het een ander vergaat. Zo ook de twee dametjes die een kerkje komen schoonmaken. Ze lezen mooie en grappige dingen voor en relativeren de zware dingen die voorbijkomen zo een beetje. De vrouwen hebben elk een eigen karakter en dat maakt ze samen stiekem een komisch duo.

Ik heb in de snelwegkerk het vertrouwen gekregen dat alles goed is zoals het nu is. Ook door wat andere mensen hebben geschreven. Ik ben een mens zoals alle anderen.

Verschil en gelijkenis

In de film worden vier verschillende bezoekers geportretteerd met ieder een eigen reden om naar een snelwegkerk te komen. Je ziet bijvoorbeeld een vrachtwagenchauffeur met de bijnaam tandenfee. Hij gelooft niet in God. Hij gelooft alleen in wat hij ziet en hij heeft Hem nog niet gezien. Toch komt hij hier een kaarsje branden en iets in het boek schrijven voor een vriend die is verongelukt.

Eén van de geportretteerde vrouwen gaat naar een snelwegkerk om zich te kunnen uiten. Ze is verliefd geworden op een vrouw terwijl ze met een man samenwoont. Zij vertelt dat ze aanvankelijk op een contact hoopte via het wensenboek, maar dat het haar ook goed deed om de pijn daarmee deels van zich af te schrijven. Alle bezoekers en hun motieven zijn wellicht verschillend, maar komen ook weer overeen in het mens-zijn. Als kijker herkende ik mezelf ook in verschillende verhalen en worstelingen.

Stilte

De film zit zo goed in elkaar dat de beelden het verhaal vanzelf vertellen. En vooral de stiltes zeggen een heleboel. Misschien is het ook wel de stilte die een bijzondere aantrekkingskracht heeft op de bezoekers. Zij verlaten de drukte van de autobaan en nemen de afslag naar een toevluchtsoord om rust en stilte te vinden.

Ik voel me gebroken, maar niemand ziet het. Bedankt voor dit vluchtoord. Even rust.

De kracht van het schrijven

Mijn leven voelt soms ook als een drukke snelweg. Op de momenten dat ik me daar bewust van word, probeer ik een afslag te nemen naar mijn toevluchtsoord: het papier. Ik heb geleerd om een geschikte plek te maken of te zoeken. Een plek waar ik me kan uiten. Brieven schrijven geeft me vertrouwen. Ook door wat andere mensen schrijven. En wat mij als postliefhebber vooral opvalt aan deze documentaire is de kracht of magie van het schrijven. De bezoekers schrijven in een boek en niemand schrijft ze terug. Toch lijken ze antwoorden te vinden. Iets wat ik herken in het schrijven van brieven en als heel waardevol beschouw.

Ben je benieuwd naar de film? Je kan hem op uitzending gemist bekijken! Ik ben heel benieuwd wat het met jou deed.

Tot slot wil ik mijn vriendin Lonneke graag bedanken omdat ze mij over deze indrukwekkende documentaire vertelde. Ik vind ‘m prachtig! Bedankt voor het delen! <3

Lieve groetjes,

Nienke