Naar aanleiding van het boek ‘Hier zijn geen woorden voor’ schrijf ik een blogserie over wat je kunt zeggen en doen als het leven angstaanjagend, afschuwelijk en oneerlijk is voor de mensen van wie je houdt. Dit boek van Kelsey Crowe en Emily McDowell is gebaseerd op drie manieren waarop je er voor iemand kunt zijn. In de vorige blogs vertelde ik over een vriendelijk woord en een luisterend oor. Dit blog gaat over: een klein gebaar maakt een groot verschil.

EEN KLEIN GEBAAR MAAKT EEN GROOT VERSCHIL

Dit hoofdstuk gaat over de enorm troostende werking van kleine gebaren. Kelsey, een van de makers van dit boek, richtte een organisatie op die empathiebootcampworkshops organiseert. Tijdens een oefening in deze workshops maken deelnemers een gebarenmuur. Daarvoor schrijft iedereen één ding op – een gebaar van een buur, een vriend, een collega of iemand die ze nauwelijks kennen – dat een groot verschil in hun leven heeft gemaakt in moeilijke tijden. Die dingen worden dan op de muur geplakt en als geheel door de deelnemers bekeken. Wat je eruit haalt is altijd hetzelfde: de gebaren zelf zijn vaak klein en vragen weinig inspanning. Maar het effect dat ze hebben op de ontvangers is aanzienlijk, soms zelfs jaren later. Wat deze oefening onthult over het scala aan mensen die ertoe doen in ons leven, is ook heel waardevol. Daaronder vallen buren, collega’s, goede vrienden, vreemden en familie. De grootste onthulling voor mensen die naar de muur kijken, is dat in de meeste gevallen iemand troosten geen immense taak is. En weet je waarom? Omdat steun bieden niet uitsluitend de verantwoordelijkheid van één persoon is. En dat komt omdat het volgende geldt: om te zorgen heb je een dorp nodig.

Soms is wat ons ervan weerhoudt troost te bieden niet dat we ergens niet goed genoeg om geven, maar dat we het gevoel hebben dat we de tijd of de bandbreedte niet hebben om iets te doen wat het verschil maakt.

Als iemand die ons na aan het hart ligt een verlies meemaakt, is onze eerste neiging vaak dat we het probleem willen oplossen. En helpen een probleem op te lossen werkt meestal goed als iemand zijn IPhone verliest. Maar het werkt niet echt als iemand een groot verlies meemaakt. Misschien is het moeilijk dit te accepteren, maar als je dit gegeven even laat inwerken, is het ergens ook wel een geruststelling. Vind je niet? Als mensen een zware tijd doormaken zijn mensen die alles uit hun handen laten vallen een groot cadeau, maar jij hoeft die persoon niet te zijn! Als jij je door het leven overweldigd voelt en je aan je taks zit wat tijd of emotionele bandbreedte betreft – maar je je wel betrokken voelt – neem dan dit ter harte: iemand troosten is niet iemand leiden of jezelf verplichten om later meer troost te bieden. Het kan iets zijn dat je eenmalig aanbiedt en jij kunt beslissen hoeveel je geeft.

We spelen allemaal een belangrijke rol in het leven van degenen om ons heen, en we kunnen die rol zo groot of klein maken als we aankunnen of als de situatie vereist. Als we eenmaal ons vermogen om te geven vertrouwen en de grenzen van ons geven accepteren, kunnen we vrijer, en met meer vreugde, geven.

Jouw authentieke geschenk

Als we iemand willen steunen, is vaak onze eerste vraag ‘Wat heeft hij of zij nodig?’. Maar in dit boek word je gevraagd stil te staan bij de vraag ‘Wat kán ik geven?’. Daarmee beperk je namelijk de zorg tot iets wat je aankunt. En iets doen dat je graag doet, is van onschatbare waarde! We zijn allemaal geboren met het vermogen te laten zien dat we om iemand geven. Misschien heb je alleen een beetje hulp nodig om uit te vinden waar jij goed in bent. Hoewel je waarschijnlijk niet overal goed in bent, is er zeker iets waar je wél goed in bent. Dat kan je gebruiken om iemand te steunen. In het boek staat een empathiemenu van een vriendin van Kelsey, een jonge vrouw die kanker heeft overleefd. Zij beschrijft in een persoonlijk essay de rollen die mensen tijdens haar chemotherapie hebben gespeeld. In het menu staan eenentwintig verschillende rollen. Zo heb je onder andere de luisteraar, de praktische gever, de knutselaar, de financier, de tuinier of de babysitter.

Door op een bescheiden manier te helpen of van je te laten horen, erken je wat iemand meemaakt en dat zal die dag echt een verschil voor iemand maken.

Dus als jij je niet goed voelt bij emotionele gesprekken, maar bijvoorbeeld dol bent op tuinieren, biedt die dienst dan aan aan iemand die het nodig heeft. Of als jij geen held bent in klusjes, maar wel goed kan luisteren, bouw daar dan op door simpelweg te vragen hoe het gaat.

Als we de troostende waarde van onze unieke talenten onderkennen – of beter, de grenzen die we stellen aan wat we kunnen doen accepteren – zullen we sneller onze weinige maar gewaardeerde geschenken aanbieden. Dit is verre te verkiezen boven een gebaar dat uit onze tenen moet komen omdat iemand in crisis verkeert.

Klein gebaar per post

Als je niet in de gelegenheid bent om iets specifieks aan te bieden, maar toch iets wil doen, stuur dan eens een kaartje of gedichtje. Post is ook een prachtig voorbeeld van een klein gebaar met een groot effect. Een kaartje met een paar woorden kan al heel waardevol zijn! In mijn blog over troostpost vertel ik over de post die ik kreeg toen mijn vader overleed. Ik kreeg vaak gezelschap aangeboden, maar dát kon ik even niet. Dat betekende niet dat ik geen contact wilde. Lieve woorden waren juist heel erg welkom, zolang ik daar zelf niets mee hoefde te doen. Medeleven per post vond ik het allerfijnst! Kaarten en brieven gaven me niet alleen troost en steun, ze gaven me ook een rustmoment tussen al het geregel door.

Met slechts één postzegel maak je een groot verschil.

Ruchama, Kim en ik noemen post weleens liefkozend een bundeltje aandacht. Dat was in die periode duidelijk voelbaar en heel welkom. Alle losse poststukken heb ik samengebracht in een bewaardoos die ik daar speciaal voor heb gekocht. En daarmee werd ook mijn dorp zichtbaar. Al die losse, persoonlijke, authentieke stukjes vormden samen de steun die ik nodig had. In Gelukkig ben ik niet de enige zegt Brené Brown daar ook iets moois over.

In relaties krijgen we draden. We kunnen die gebruiken voor het weven van een web waarin anderen worden gevangen of voor het weven van een deken van steun.

Als je aanbod niet wordt aangenomen

In mijn blog over troostpost schrijf ik ook over de onzekerheid die ik voelde toen de vader van Ruchama overleed. Ik had haar meerdere kaartjes gestuurd en daar hoorde ik niets op. Door allerlei twijfels als ‘Ben ik te veel?’ of ‘Is dit wel gepast?’ stopte ik met het sturen van kaartjes aan haar. Pas toen mijn eigen vader overleed, realiseerde ik me dat je echt overspoeld kan worden door emoties en je dan niet in staat bent om te bedanken of bevestiging te geven. In het boek wordt deze kant ook belicht en aangegeven dat het volkomen normaal is als je geen bedankbriefje krijgt in dit soort situaties.

Mensen die ziek zijn, rouwen of overstuur zijn krijgen altijd een vrijbrief. Geef je geschenk altijd met de mededeling ‘Je hoeft me niet te bedanken’ en meen dat ook.

Het kan ook zijn dat de hulp die je aanbiedt niet wordt aangenomen. Bijvoorbeeld omdat je aanbod niet specifiek genoeg is, er op dat moment geen behoefte aan is óf dat de behoefte er niet was en nooit zal zijn. Je kan het dan een paar keer herhalen in de loop van een aantal dagen, weken, of maanden. Maar niet vaker dan een paar keer, dring jezelf alsjeblieft niet op.

Een klein gebaar maakt een groot verschil

Als we ons voorstellen dat iemand helpen gelijk staat aan iemand redden van zijn pijn, wordt de kans groter dat we ervoor terugschrikken. Of misschien is jouw eigen leven wel heel vol of stressvol en is het daarom extra moeilijk om er iets bij op te tellen. Onthou dan: iets doen is beter dan iemand de rug toekeren. Als je ermee worstelt dat wat je geeft niet voldoende is, weet dan: waarschijnlijk doe je het hartstikke goed. Denk aan het dorp en draag jouw authentieke steentje bij!

Iets doen, ook al is het iets kleins, is helemaal voldoende en voldoende volstaat.

Onze gebarenmuur

Schrijvend aan dit blog dacht ik terug aan de momenten waarop een klein gebaar een groot verschil maakte in mijn leven. Het gaf me een groot gevoel van dankbaarheid. Ook werd ik nieuwsgierig naar de voorbeelden van anderen. Zo vroeg ik bijvoorbeeld mijn vriend of hij enkele voorbeelden kon noemen. Daaruit ontstond een heel inspirerend gesprek. Al die waardevolle momenten gaven me een gevoel van vertrouwen en het werkte bijna aanstekelijk. Geraakt door de persoonlijke, herkenbare voorbeelden in het boek van Kelsey en Emily zou ik graag zo’n gebarenmuur maken met onze lezers. Daarom wil ik jou vragen om een reactie achter te laten en één ding te benoemen: een gebaar van een buur, een vriend, collega of een vreemde dat een groot verschil heeft gemaakt in moeilijke tijden.

Tenzij iemand ons anders leert

Dit was het laatste blog van de blogserie die ik maakte naar aanleiding van het boek ‘Hier zijn geen woorden voor’ van Kelsey Crowe en Emily McDowell. Er is één zin in het bijzonder die me hiertoe heeft gedreven: ‘ Tenzij iemand ons anders leert.’ En denk daarbij aan een uitspraak van Malala Yousafzai.

With guns you can kill terrorists, with education you can kill terrorism. –

Wapens en terroristen zijn misschien heftige woorden in de context van dit blog. Het gaat mij hierbij vooral om de kracht van educatie; dat iemand ons anders leert.

De keren dat het leven voor mij angstaanjagend, afschuwelijk en oneerlijk was, zocht ik naar verbinding. Maar heb op die momenten juist ook heel veel afstand gevoeld. Dat heeft ertoe geleid dat ik op zoek ging, het werd een soort levensmissie. Ik probeerde te ontdekken wat die verbinding in de weg zat. Ik ben ook niet heilig. Ook ik heb fouten gemaakt omdat ik niet anders wist, maar ik deed echt mijn uiterste best! En ik vertrouw erop dat het andersom ook zo is. Bovendien verwacht ik niet dat je perfect wordt, want dat bestaat niet. Maar ik hoop net als Kelsey en Emily dat we ons meer bewust worden van de menselijke neigingen die het tonen van compassie in de weg zitten.

Wil jij je hier meer in verdiepen? Dan kan ik je aanraden op zoek te gaan naar Hier zijn geen woorden voor. Ik heb slechts fragmenten gebruikt, het boek zelf is veel uitgebreider. Vraag ernaar in je plaatselijke boekhandel, zoek ernaar in een bibliotheek of bestel het online.

Wat kun je zeggen en doen als het leven angstaanjagend, afschuwelijk en oneerlijk is voor de mensen van wie je houdt? Als je daarmee worstelt, onthou dan: je bent niet alleen! Als je aan je vermogen om iemand iemand te steunen twijfelt weet dan: een vriendelijk woord, een luisterend oor en een klein gebaar maken een groot verschil!

Liefs,

Nienke