We krijgen regelmatig vragen over schrijfmachines die niet meer goed werken. Volgens Ryk van Dijk van Schrijfmachinemuseum Sjoch! kan je je ‘tikwonder’ dan het best naar een monteur brengen. Hij zegt: ‘Vroeger kon je zelf ook veel aan je auto sleutelen, maar soms was het beter om naar de garage te gaan. Zo is het ook met de schrijfmachine.’ Toch zijn er enkele kleine dingen die je zelf uit kan doen, zoals bijvoorbeeld het lint vervangen. In dit blog wat handige informatie van Ryk op een rijtje. 

Lintsoorten

Vroeger gebruikte men uitsluitend katoenlinten op de schrijfmachine. Daarvoor waren er ook schrijfmachines met een inktrolletje. Het katoenlint hield de inkt goed vast en was lang te gebruiken. Het nadeel was dat je een vette letter op papier kreeg. Nylonlint gaf een scherpere letter, maar hield de inkt niet zo goed vast als het katoenlint. En een nylonlint droogt sneller uit als de machine een tijdje niet wordt gebruikt.

Tip: Als je je schrijfmachine een tijdlang niet gebruikt, kan je het lint het best van de machine halen. Berg het lint op in een goed afgesloten plastic zakje. Zo droogt het niet zo snel uit.

Naast katoen- en nylonlint heb je ook nog carbonlint. Dat is een eenmalig lint dat een prachtig scherpe letter geeft. Maar daarmee loop je het risico op een slechtere afdruk als het lint aan het eind automatisch omschakelt. Ook is er nog het regenererend lint dat zich als het ware een beetje herstelt en daardoor langer meegaat, maar daar heeft Ryk zelf geen ervaring mee.

Tip: Je kan je lintkeuzeschakelaar op de stand rood zetten, zodat de onderkant van het lint wordt gebruikt en je dus veel langer met het lint kan doen. Dat kan je natuurlijk ook doen als je een geheel zwart lint gebruikt.

Als je een rood-zwart lint gebruikt, kan je kiezen uit twee kleuren. Rood werd veel gebruikt in de boekhoudkundige wereld. Maar Ryk adviseert zelf altijd een zwart lint. Ook bestaan er linten waarvan de onderkant is voorzien van een correctielaag. Door de lintkeuzeschakelaar op rood te zetten, kan je dan een fout aangeslagen letter wit maken en daarna de juiste letter overnieuw typen. Ryk noemt hulpmiddelen als Typ-ex strookjes en correctielak ‘de moordenaars van de schrijfmachine’, omdat er ook kalk in het segment komt en de typearmen daardoor blijven kleven.

Tip: Je kan bij typefoutjes beter een speciaal gumpotlood gebruiken. Zet de wagen dan wel eerst geheel naar link of naar rechts, zodat bij het gummen de stuf buiten de machine valt. Of leer de charme van typefouten waarderen! Ryk kreeg onlangs bezoek van dames uit Amsterdam die hun schrijfmachine voor onderhoud kwamen brengen. Deze dames gebruikten de machine voor briefjes aan hun clubgenoten en zeiden dat er best wat foutjes in de tekst mochten staan; dit gebeurt immers ook weleens bij een berichtje via de mobiele telefoon.

Lintgroeperingen

De meeste schrijfmachines gebruiken een zo geheten DIN lint, dat is groep 1. Een DIN of groep 1 lint heeft aan het begin en eind geen omschakellip. Deze soort kan je onder andere gebruiken bij de volgende schrijfmachines: Adler, Alpina, Continental, Erika, Everest, Facit, Princess, Remington, Siemag, Silverreed, Torpedo en Triumph.

Tip: Je kunt een DIN of groep 1 lint in veel gevallen ook omspoelen op de spoel die jij op je machine hebt. Dan draai je het lint net zolang op de ene spoel totdat de andere leeg is. Daarna verwijder je de beide spoelen en breng je het lint aan op de lege spoel en plaatst deze weer op de machine. Draai daarna het nieuwe lint rustig op de spoel om vervolgens het eind weer op de andere spoel te plaatsen. Lijkt moeilijk, maar stelt niets voor.

Daarnaast heb je groep 5/6. Die kan je onder andere gebruiken voor Hermes en sommige Brother schrijfmachines. De spoel van deze lintgroep is iets kleiner dan die van groep 1. Ook heeft deze spoel meerdere rondjes waar de transportlip in valt. Voor de meeste Olivetti schrijfmachines is groep 8 van toepassing. Zowel groep 5/6 als groep 8 hebben aan het begin en aan het eind een omschakellip. Dat is een rondje dat tegen een vorkje aan loopt en daardoor – indien goed geplaatst – een terugkeerschakeling van het lint teweeg brengt.

Tip: Bij verschillende Olivetti schrijfmachines moet een schroefje bovenop de lintspoel gedraaid worden. Let erop dat je deze dingen niet verliest!

Lintwippers en lintkeuzeschakelaars

Weet je niet wat lintwippers of lintkeuzeschakelaars zijn? Ryk gaf meer informatie over deze belangrijke onderdelen. Links of rechts op je schrijfmachine zit een knopje dat in drie verschillende standen gezet kan worden: zwart, rood of stencil-stand. Dat is een lintkeuzeschakelaar. Afhankelijk van de instelling van dat knopje, komt bij het aanslaan van een letter de lintwipper omhoog. Het lettertje slaat dan tegen het lint dat vervolgens tegen het papier (met een rol erachter) aankomt en geeft een afdruk. Een veel gehoorde klacht is dat de lintwipper niet omhoog komt. Dat komt dan door de lintkeuzeschakelaar die in de stencil-stand staat. Want de lintwipper tilt het lint bij iedere aanslag omhoog, behalve als je de lintkeuzeschakelaar in de stencil-stand hebt staan.

Tip: Voer het lint op de juiste manier door de lintwipper zodat deze vrij naar boven kan bewegen. Als je dit verkeerd doet, komt het lint op de terugweg op de gids terecht en heb je een storing.

Gids en lintwippervorkjes

Dan heb je ook nog de gids en lintwippervorkjes. Deze onderdelen kan je op de foto hierboven goed zien. De gids is een heel belangrijk onderdeel dat ervoor zorgt dat de letters keurig op de juiste afstand van elkaar op papier komen. Bij een aanslag van een letter gaat de type-arm omhoog en komt terecht in de gids die de type-arm recht naar de rol brengt. Als de type-arm verbogen is, bijvoorbeeld door veel foute of dubbele aanslagen, klemt die zich vast in de gids. Dan moet een monteur de type-arm opnieuw richten. Zorg er altijd voor dat het lint altijd achter de middelste lintwippervorkjes zit. Anders heb je een kans dat het lint bij het naar beneden gaan op de gids terecht komt en de zaak vast gaat lopen.

Waarschuwing: buig nooit zelf aan de type-arm of lintwipper!

Lint vervangen

Het lijkt vooraf misschien moeilijk om het lint op de juiste manier op de machine te plaatsen, vooral het gedeelte bij de lintwipper. Ryk zal je daarom stap voor stap laten zien hoe je dat doet.

• Plaats het lint eerst op de beide spoelen.
• Doe dan het lint door het vorkje (zie foto).

• Daarna moet het lint goed in de lintwipper geplaatst worden.

• Laat het lint achter de twee kleine vorkjes zakken. Op de volgende foto is duidelijk te zien dat het lint aan de linkerkant goed zit en aan de rechterkant nog tussen het vorkje door naar voren moet worden getrokken.

• Draai het lint een beetje op, zodat het strak staat.

• En de klus is geklaard! Dat viel best mee, toch?

Tip: Wanneer er een lint met omschakellip geplaatst moet worden en je een lint zonder omschakellip hebt, maak dan een knoopje aan het begin en eind, ongeveer 10 centimeter vanaf het begin en eind. Dit knoopje zorgt dan dat de lip waar het lint doorheen loopt wordt omgeschakeld. Dit is het geval bij o.a. Hermes en Olivetti

Verkooppunten

Nieuw lint voor je schrijfmachine nodig? De fabricage van linten loopt bijna ten einde, maar gelukkig kan je ze nog online of in verschillende winkels voor kantoorartikelen vinden. Op de website van Quantore vind je heel gemakkelijk een goede kantoorvakhandel bij jou in de buurt door even je postcode in te vullen. Daar kan je volgens Ryk het best informeren naar schrijfmachinelint en hij noemt in het bijzonder Stumpel kantoormarkt in Zwaag. Daar is hij onlangs zelf voortreffelijk geholpen.

Tip van Ruchama: “Voor mijn Remington 2000 gebruik ik een universeel rood/zwart lint van Pelikan die ik bij een kantoorboekhandel koop. Maar deze online shop verkoopt ook heel veel linten voor verschillende machines. En je kan ze een mailtje sturen om te vragen welk lint voor jouw schrijfmachine de juiste is.

Vragen?

Lukt het niet? Of heb je een andere vraag voor Ryk? Stuur dan een mailtje naar schrijfmachinemuseum Sjoch. Voeg je wel even een foto toe? Zo kan Ryk makkelijker zien wat er niet goed is gegaan of waar je over vertelt. In een volgend blog vól handige schrijfmachinetips van Ryk willen we je graag vertellen over het reinigen en onderhouden van je schrijfmachine. Heb je daar een vraag over? Dan zien we die graag in een reactie onder dit blog.

Hartelijke groeten,

Ryk en Nienke