We krijgen regelmatig vragen over het reinigen van schrijfmachines: hoe doe je dat? Volgens Ryk van Dijk van Schrijfmachinemuseum Sjoch! kan je dit soort klussen het best overlaten aan een vakman. Die weten precies wat ze moeten doen en waar ze op moeten letten. Ryk zegt: ‘Een paar schroefjes van de kap losdraaien is voor een leek nog wel te doen, maar om de machine goed te kunnen reinigen moet de wagen vaak van de machine. En daar kunnen de problemen al beginnen. Voor je het weet schiet er een veer los.’ Toch zijn er kleine dingen die je zelf kunt doen, zoals bijvoorbeeld het reinigen van de lettertjes, typearmen en het segment. In dit blog wat handige informatie van Ryk.

Wat je nodig hebt

Als je zelf je schrijfmachine wil reinigen heb je het volgende nodig.

• Wasbenzine
• Een koperborsteltje of een oude tandenborstel
• Een kwast
• WD40

Tip: Ryk koopt WD40 altijd bij Action, daar is het goedkoper. En als de bus leeg is, maakt hij de bovenkant open met een kniptang en giet het restant in een flesje. Dat gebruikt hij om te poetsen of om zijn werkblad mee schoon te maken.

Het reinigen van de lettertjes

Ryk krijgt regelmatig vragen over de lettertjes van de schrijfmachine. Het kan namelijk zijn dat onder andere de letters a, o, d, c, b en g vol raken en dat er tijdens het typen zwarte vlekjes op het papier komen. Ryk laat je stap voor stap zien hoe je die kunt reinigen.

• Haal voorzichtig de bovenkap van de machine.

• Breng daarna alle typearmen voorzichtig omhoog door met de vlakke hand licht op de toetsen te drukken. Let er goed op dat je de typearmen niet onder spanning zet of verbuigt.

Waarschuwing: Buig nooit zelf aan de typearmen, dan maak je de ellende alleen maar groter! Een monteur heeft speciaal gereedschap voor dit soort kwalen.

• Leg een doekje onder de typearmen en laat ze daarna weer terugkomen in de ruststand. Dit doekje leg je eronder zodat er geen vuil in de machine komt en je de toetsen niet vies maakt.

• Nu kan het echte werk beginnen! Met een kwast haal je eerst het ergste vuil weg. Met een oude tandenborstel reinig je de lettertjes door er rustig mee over de lettertjes (types) te poetsen. Ook een koperborsteltje, dat ook wel voor het reinigen van bougies wordt gebruikt, maakt goed schoon.

Waarschuwing: Gebruik nooit een staalborsteltje!

• Bij hardnekkig vuil kan wasbenzine eventueel uitkomst bieden. Wasbenzine lost de inkt namelijk op. Poets de lettertjes met een doekje met wasbenzine en laat het even intrekken. Daarna borstel je de lettertjes opnieuw met de tandenborstel. En tot slot neem je de lettertjes nog een keer af met een ander doekje met wasbenzine.

Waarschuwing: Wasbenzine kan toetsen en plastic ernstig beschadigen! Wees dus voorzichtig als je het gebruikt. Draai de fles zo snel mogelijk dicht en zorg ervoor dat er geen vuur in de nabijheid is. Zorg ervoor dat je met het benzinedoekje geen plastic aanraakt of met je natte vingers tegen de kap en dergelijke komt. En reinig de rubber rol van de schrijfmachine nooit met wasbenzine!

Reinigingsbuisjes

• Bij een goede kantoorboekhandel zijn ook speciale reinigingsbuisjes te koop. Dit zijn plastic buisjes met een kwastje eraan.

• Door het oranje deel te knikken, breekt er een glazen buisje met vloeistof en zal het kwastje vochtig worden. Hiermee kan je de lettertjes prachtig schoonmaken.

Waarschuwing: Raak geen plastic aan of andere delen van de machine. En gooi dit staafje direct na gebruik in de vuilnisbak!

Het segment reinigen

Het segment van de schrijfmachine is dat deel waar de typearmen in draaien en via de gids hun letter op het papier slaan. Het segment is een deel van de machine waar geen oliën of vetten in mogen komen, terwijl je misschien wel denkt dat dit nodig is om de armpjes soepel te laten bewegen. Het segment en de typearmen passen precies in elkaar en zodra er vuil of vetten erin ophopen, kunnen de typearmen niet goed in de gids komen of blijven kleven, waardoor ze niet terugkomen in de rustpositie. Je kan een poging wagen om daar zelf iets aan te doen.

Je kunt het segment inspuiten met een klein beetje WD40. Leg dan eerst nog een doekje op de bovenzijde van het segment en de rol, zoals je op de foto hierboven ziet. Zo voorkom je dat er tijdens het spuiten WD40 komt waar je het niet wenst. Zorg er ook voor dat je niet op de letters spuit, dan moet je die opnieuw met een beetje wasbenzine schoonmaken. Eventueel kun je met een doekje met WD40 erop iedere typearm nog even poetsen.

WD40 is een prima middel dat niet schadelijk is voor mens en machine. Bovendien kleeft het niet. Het wordt veelal gebruikt voor vastzittende onderdelen of roestvorming. Maar je kunt het ook gebruiken bij een rits die niet meer soepel loopt, autorubbers, scharnieren en sloten. Of je kunt er verf van je handen mee verwijderen en stickers en lijmresten losweken. Kortom, het is een wondermiddel dat vele andere goedbedoelde spuitbussen kan vervangen en alles dat moet draaien of bewegen weer perfect laat functioneren. Ryk kan niet meer zonder!

De schrijfrol

De schrijfwals of schrijfrol is een heel belangrijk onderdeel. Samen met de onderliggende voedingsrollen en regelverstelling zorgt deze rol ervoor dat het papier in de machine steeds een regel opschuift. Bij een oude machine kan de rol echter hard en glad zijn waardoor het papier niet wil draaien. Ook kunnen de onderliggende voor problemen zorgen. Die zijn dan ingedrukt en willen niet meer draaien. Je mag deze zwarte rol nooit schoonmaken met wasbenzine! Dit mag alleen met een doekje met spiritus.

Resultaat testen

• Als dit klusje geklaard is, ga je voor de zekerheid nog even met een droog doekje over de lettertjes, anders kunnen er bij het typen spetters op het papier komen.
• Verwijder dan voorzichtig het doekje onder de typearmen vandaan.

• Dan is het tijd om het resultaat te testen. Draai een vel papier in je machine en sla alle letters een paar keer aan, zodat ze weer soepel werken. Dat lijkt een heel karwei, maar het valt reuze mee!
• Controleer of alle lettertjes open zijn.
• Plaats daarna de kap weer op de machine en wees trots op het behaalde resultaat!
• Heb je het busje WD40 nog bij de hand? Met een beetje van dit spul op een doekje, kan je de kap ook nog schoonpoetsen.

Vragen?

Lukt het niet? Of heb je een andere vraag voor Ryk? Stuur dan een mailtje naar schrijfmachinemuseum Sjoch. Voeg je wel even een foto toe? Zo kan Ryk makkelijker zien wat er niet goed is gegaan of waar je over vertelt. De Postfabriek krijgt heel veel mailtjes waarin typemachines worden aangeboden. Ook voor dat soort vragen kun je beter het schrijfmachinemusem zelf benaderen. Als je op de gekleurde tekst in deze alinea klikt, opent automatisch een mail die je naar Ryk zelf kunt versturen.

Wil je meer lezen over het museum of het vorige blog over schrijfmachinetips van Ryk lezen? Klik dan op de tekst hieronder.

• Schrijfmachinemuseum Sjoch!
• Schrijfmachinetips van Ryk van Dijk – Lint vervangen

Hartelijke groeten,

Ryk en Nienke