Vriendschap in Twaalf Brieven wil mensen de mogelijkheid bieden om via fysieke post in contact te komen met een ander. Dit prachtige brievenproject helpt je om elke maand rust, vertraging, verbinding en verdieping te vinden met een penvriend.
Haal snel je favoriete pen tevoorschijn en laat je betoveren door een penvriendschap.
De twaalf schrijfopdrachten voor jullie brieven zijn samengebracht in het boekje dat je op de foto hierboven ziet. Één voor iedere maand dat je een brief schrijft aan jouw penvriend. In de schrijfopdrachten staat de metafoor van de boom centraal. Je verkent samen de boom als symbool. Zo bespreek je thema’s als culturele identiteit, verbondenheid met de natuur, stabiliteit en persoonlijke groei. Je doet creatieve oefeningen, leert jezelf en je penvriend beter kennen én zult merken dat er ontelbaar veel verbanden te leggen zijn tussen het leven van een boom en ons eigen leven.
Met zo’n pakket in handen sta je aan het begin van een bijzondere vriendschap. Eentje die door pen en papier zal ontluiken en je krijgt daarbij onderweg wat hulp.
Hoe het begon
Vriendschap in Twaalf Brieven is tijdens de coronacrisis in 2020 ontwikkeld bij Zinnig Noord, een open community voor zingeving in Amsterdam Noord. Het project is ontstaan in een periode waarin we mondkapjes droegen en afstand moesten houden. Margreet Zandbergen stelde zichzelf als programmamaker bij Zinnig Noord destijds de vraag: ‘Hoe kunnen we nog wél contact hebben?’. Het schrijven van brieven bood een geweldige uitkomst. En dit project bleek meer dan een doekje tegen het bloeden. De intimiteit die tussen penvrienden ontstond, was buitengewoon.
In de briefwisselingen komen onderwerpen aan bod die in de kelder van iemands hart zijn beland: het overlijden van een geliefde, de angst geen goede ouder te zijn, schuldgevoelens over het verlaten van een partner. Maar ook ongekende blijdschap vond weer een weg naar de oppervlakte: fijne jeugdherinneringen, reiservaringen en herinneringen aan een goed boek of citaat. Het lege vel en de rust die het brievenlezen en -schrijven vraagt, nodigen uit om daar (soms na zeer lange tijd) weer bij stil te staan. Daarmee zijn de briefwisselingen niet een vervanging van de gebruikelijke gesprekken, maar een manier om op een dieper niveau met een ander in contact te treden.
Anne Sophie gelooft in een liefdevollere wereld en dat een klein gebaar een groot effect kan hebben. Ze maakt gelukskaartjes die ze voor een willekeurige vinder achterlaat op openbare plekken. Volgens haar kan de wereld veel liefdevoller zijn en dat inspireert haar om daar zelf ook iets aan te doen.
Uit reacties blijkt dat haar kleine handgemaakte kaartjes met liefdevolle boodschappen vaak op het goede moment bij de juiste mensen terecht komen. Dan was zo’n kaartje zó welkom dat ze denkt: dat kan geen toeval zijn!
Ik denk dat een random act of kindness iedereen blijer maakt. En het kan een ripple effect hebben. Dus wie weet wat mijn gebaar bij iemand anders teweegbrengt. Misschien dat diegene daarna wel weer aardiger is tegen iemand aan de kassa, die vervolgens weer aardiger is voor de volgende klant. Je weet nooit wat het in gang zet!
Anne Sophie van Happy Little Moment
Kim schreef al eens over dit prachtige project. Dit item liet mijn hart zo gloeien dat ik je er graag nog eens over vertel en wil vragen om het item te bekijken. Misschien bezorgt het jou een geluksmomentje en wordt jouw hart net zo warm.
Nederland heeft behoefte aan dialoog. Juist in deze tijd is het belangrijk om verhalen te delen. Het schrijven van brieven vertraagt en verbindt. Schrijven naar de Toekomst zorgt voor ontmoeting, dialoog en nuance. Dit brievenproject koppelt mensen via brieven die elkaar anders niet zouden tegenkomen. Zij schrijven over leven in tijden van Corona; over dat wat om hen heen gebeurt, over wat er was, wat er is en over hoe zij de toekomst zien.
Schrijven naar de Toekomst
Afbeelding: Facebookpagina van Schrijven naar de Toekomst
Schrijven naar de Toekomst is een brievenproject voor iedereen, de stem van Nederland in een kunstproject. Iedereen, dus ongeacht leeftijd, achtergrond of schrijfniveau. Elke stem is belangrijk, ook die van jou! Schrijven naar de Toekomst vangt de tijdgeest en verbindt onbekenden via brieven. Ruim 160 brievenschrijvers doen al mee en iedere dag melden zich nieuwe aan. Je schrijft met iemand die speciaal voor jou wordt uitgezocht. Via brieven daag je elkaar uit om de diepte in te gaan en te zoeken naar woorden voor wat er speelt.
Op een dag zag ik in een koffietentje in Zutphen een klein kaartje op een plank vol flyers liggen. Het had het formaat van een visitekaartje en er stond een liefdevolle boodschap op. Ik nam het kaartje mee, heb het een tijdje bij me gedragen en op het moment dat zich een geschikte situatie voordeed, gaf ik het aan iemand anders. De boodschap bracht mij een glimlach en die glimlach gaf ik door. Wat een mooi idee, realiseerde ik me. Meestal schrijven we een boodschap voor één persoon of gaan er kaartjes heen en weer, maar de kaartjes van The Love Trail geef je dóór!En zo ontstaat er een spoor van liefde.
The Love Trail
The Love Trail is een wereldwijde beweging waar iedereen aan mee kan doen. De missie is eenvoudig: de kleine kaartjes met een warme, liefdevolle en krachtige boodschap over de hele wereld verspreiden.
Een liefdevolle boodschap voor jou…
Jij bent een prachtig en krachtig mens! Er is nooit een reden om daar aan te twijfelen. Echt nooit! Jij maakt de wereld compleet.
Je bent hier in dit leven om sporen van liefde achter te laten. Ook nu weer! Het is geen toeval dat deze kaart tot je is gekomen.
Neem een diepe ademhaling en geniet van de glimlach die verschijnt op je gezicht. Toon deze prachtige glimlach keer op keer overal waar je gaat.
Het leuke van vergeten dat je iets hebt is het blije gevoel als je het terugvindt en het net is alsof iemand stiekem een cadeautje verstopt had ergens onderin een kast. Het overkwam mij met een pareltje van een boek, namelijk het boek “Aan mijn lieve”: een verzameling geheime brieven die nooit verstuurd zijn, maar wél ingestuurd aan de tumblr pagina van het project.
Emily Trunko – To My Blank
Het boek is de Nederlandse editie van het boek To My Blank van de 16-jarige Emily Trunko uit de VS. Emily schreef vaak brieven zonder de bedoeling ze ook echt op te sturen en verzamelde ze in een notitieboek. Op 22 maart 2015 besloot Emily een tumblr blog aan te maken waar mensen hun eigen ongeschreven brieven konden insturen, omdat ze nieuwsgierig was wat andere mensen schreven maar nooit verstuurden. De eerste inzending volgde direct minuten later en inmiddels staan er ruim 3000 inzendingen op de blog. In het boek To My Blank bundelde Emily een aantal van deze inzendingen.
De kracht van de onverstuurde brief
Natuurlijk ben ik me af gaan vragen of ik ook wel eens brieven schrijf die ik niet verstuur en ja, dat doe ik! Wat ik zelf gemerkt heb is dat alleen al het schrijven van een brief heel krachtig kan zijn en het versturen ervan dan lang niet altijd nodig is. Ik schrijf zelf soms brieven in mijn hoofd, bijv. als ik boos ben op iemand of me heel erg onzeker voel over een situatie. Het helpt me om het gevoel te uiten, zonder dat die ander er iets mee hoeft. Soms schrijf ik de brief echter wel uit, vooral wanneer ik merk dat ik iets lastigs voel bij iemand maar niet goed weet wát dat dan is. Het helemaal uitschrijven van mijn gevoel met die ander in gedachten, schept dan een heleboel helderheid. Dit soort brieven verstuur ik nooit, omdat de ander er eigenlijk helemaal niets aan heeft. Als ik me boos, onzeker of verdrietig voel dan ligt een groot stuk daarvan vaak bij mezelf en is het gevoel al een heel stuk veranderd als de brief af is. Als er dan toch iets over blijft wat ik met de ander wil delen, dan schrijf ik een nieuwe brief óf kaart het aan in een gesprek. Dankzij de brief weet ik precies wat mijn boodschap is en kan deze helder overbrengen. En soms, soms lucht het ook gewoon lekker op om alles uit mijn hoofd te laten en aan het papier te geven zonder specifiek doel. Emily geeft aan dat dankzij het lezen van zulke ongeschreven brieven van anderen, zij veel heeft geleerd, zoals dat je eigenlijk zelden de énige bent die met een bepaald gevoel zit.
Zusterhood, het kunstproject per post, gaat door in 2019! De vorm verandert, maar het zusterschap blijft. In dit blog blik ik terug op mijn Zusterhoodjaar 2018 en vertel je meer over de nieuwe vorm. Lees je mee?
Mijn zusterschap
In januari 2018 ontdekte ik Zusterhood op Instagram. Daar scrolde ik langs de nieuwste foto’s onder #postfabriek en zag iets dat mijn aandacht trok. Ik klikte door naar een profiel en vond inspirerende beelden. Om die beelden op een later moment uitgebreid te kunnen bewonderen, klikte ik op ‘volgen’. Kort daarna kreeg ik een privé-berichtje van Marieke Verlangen, oprichtster van Zusterhood. Wat bleek? Marieke had zich in de dagen ervoor net een postfabriekje gevoeld en daarom #postfabriek onder één van haar foto’s geplaatst. Zij kwam op haar beurt weer op mijn profiel terecht door de volg-melding. Zo zag ze mijn foto’s én ontdekte de Postfabriek! Na wat berichtjes over en weer en bemoedigende woorden van Marieke besloot ik me aan te sluiten bij Zusterhood. Ik schreef verschillende blogs over dit bijzondere kunstproject per post. Wil je ze teruglezen? Je kan ze vinden onder de subcategorie Zusterhood.
Diep in haar hart is Linda Blij een echte hippie, met liefde voor mens, dier en natuur en een kleurrijke en idealistische toekomstdroom. Liefbrief is haar manier om dat te uiten en de wereld een beetje mooier te maken. Het begon met positieve, inspirerende blogs in briefvorm. En na een bijzondere ervaring in de zomer van 2017 begon ze doelgericht briefjes te schrijven en weg te geven. Ze doet dit met de intentie een glimlach bij anderen op het gezicht te brengen en is ervan overtuigd dat als we in een goede flow zijn, gelukkig met onszelf, we ook de goede dingen doen. Ze hoopt dat zo’n lief briefje de start is van een butterflyeffect waarin ook anderen op hun manier goede dingen doen.
Professioneel bewonderaar
Professioneel bewonderaar
Linda Blij schrijft lieve briefjes, maar een schrijver wil ze zich niet noemen. Het gaat vooral om verwonderen, bewonderen en inspireren en noemt zichzelf daarom een professioneel bewonderaar.
Mijn hoofdactiviteit is verwonderen, bewonderen en inspireren. Het schrijven is een manier om dit te delen.
Linda woont in Breda samen met haar liefde, grote held en inspiratiebron Jeroen. Ze werkte lange tijd als uitvaartverzorger, een zeer bijzonder vak dat haar veel heeft gebracht en geleerd: tussen de regels door lezen, anderen aanvoelen, snel de kern vinden en dat alles samen tot een bijzonder afscheid brengen. Ook schreef ze vaak de teksten voor de uitvaart en dat heeft haar laten inzien wat de kracht van de juiste woorden is. Hoe dit kan helpen, openen en troosten.
Liefbrief
Schrijven helpt Linda om haar gevoel en gedachten op een rijtje te zetten, in gelukkige maar ook in lastige tijden. Bijna vier jaar geleden begon ze dingen die ze meemaakte in briefvorm te bloggen. Die verhalen hadden altijd een positieve insteek en waren bedoeld om mensen te inspireren en te laten ‘omdenken’. Het weggeven van lieve briefjes ontstond vervolgens heel organisch.
Ik genoot ervan om naar mensen te kijken en me te verwonderen. Aan iedereen is wel iets bijzonders te ontdekken. Ik daagde mijzelf uit dit in het voorbijgaan bij iedereen te vinden. Dit schreef ik vervolgens voor mijzelf in korte verhaaltjes op.
In de zomer van 2017 zat ze op die manier regelmatig alleen op het terras. Ze genoot van de zon, een lekker wijntje en alles dat er te zien was. Op één van die dagen zat daar een vrouw, net als Linda, alleen op het terras. De vrouw had een ijsje vast en zakte genietend achterover in haar stoel. Met haar ogen gesloten, hoofd een beetje omhoog gericht en een enorme glimlach. Ze zag er zo gelukkig uit! Dat ontroerde Linda en ze voelde een enorme drang om dat met de vrouw te delen. Ze schreef kort iets op een briefje en terwijl haar hart overuren maakte, stapte ze op de vrouw af. Ze gaf het briefje, ging er als een bezetene vandoor en keek op afstand toe. Het voelde een beetje knullig, maar trof wel doel: de vrouw straalde nog meer dan ze daarvoor al deed en stopte het briefje zorgvuldig in haar tas. Het geluk dat Linda toen zelf voelde, laat zich lastig beschrijven, maar ze wist: alles klopte! En zo was het zaadje geplant.
We spreken het volgende af: We schrijven maximaal tien brieven. Daarna nooit meer. We zullen elkaar nooit ontmoeten. We hebben een radicaal eerlijke relatie, we liegen niet.
Als het even kan proberen we zelf deel te nemen aan bijzondere projecten over post. Zo doet Nienke mee aan Zusterhood, is Ruchama actief bij Cafe Analog en schreef ik brieven voor het theaterproject This is my letter to the world that never wrote to me. Het theaterproject is inmiddels afgerond, vandaag deel ik mijn ervaring met jullie.
Schrijven met Lola
Januari van dit jaar plaatsten we een oproep namens Anouk en Lola, die op zoek waren naar brievenschrijvers om brieven mee uit te wisselen met een doel: een theatervoorstelling. Ik plaatste de oproep hier én ik gaf me op om mee te doen. Niet lang daarna viel er een brief op de deurmat van Lola, die begon met bovenstaande quote. Het was lang geleden dat ik een vreemde een brief geschreven had en het voelde onwennig. Maar ik antwoordde. En een kortdurende briefwisseling volgde. Tot het moment dat ik Lola een brief geschreven had, maar deze nergens meer kon vinden toen ik hem wilde versturen. Dat was onprettig. Ik vroeg jullie via Twitter zelfs nog om hulp.
Het was een brief over schaamte. Een hele persoonlijke brief. Dat deze nergens meer te bekennen was, dat voelde onveilig. En door dat onveilige gevoel stopte ik Lola eventjes weg in een laatje in het kantoortje. Eventjes werd een paar weken en een paar weken werd een paar maanden. Uiteindelijk schreef ik haar toch, maar precies op de dag dat ik mijn brief aan haar op de post deed kreeg ik post van haar met de mededeling dat het project was afgelopen via een algemene brief.
Einde van het project
Kim van de Postfabriek
In mijn laatste brief aan Lola biechtte ik op dat ik het schrijven voor het project moeilijk had gevonden. Ik had telkens gevoeld dat de briefwisseling meer was dan een briefwisseling, dat het een briefwisseling was met als doel een theatervoorstelling. Ik wilde brieven schrijven die er echt toe deden, die voor Lola echt de moeite waard waren. Als Kim van de Postfabriek moest ik toch zeker wel brieven schrijven die het brieven schrijven zelf tot een soort kunst zouden verheffen! En precies vanuit deze zelfopgelegde regel voelde het schrijven met Lola helemaal niet zo gemakkelijk als anders. In haar brieven voelde ik de vastomlijnde thema’s en ook de verplichting van het schrijven. Er stond dan bijv. “Ik heb nu tijd dus ik schrijf je direct.” Maar tijd hebben, dat is nog niet voelen dat je moet schrijven. Ik ben verwend, met brieven die altijd geschreven worden vanuit urgentie, vanuit het gevoel dat er nú en wel echt nú iets moet worden opgeschreven. Ik wilde dat Lola mij schreef omdat ze niet anders kon dan mij schrijven, omdat er iets écht geschreven moest worden. Een verwachting die Lola onmogelijk waar kon maken, want ze schreef niet alleen met mij maar met misschien wel veertig mensen tegelijk. Daarnaast moesten de brieven leiden tot een voorstelling, wat betekende dat er een vorm van coherentie nodig was, thema’s die in alle brieven aan bod zouden komen. Hoe doe je dat zonder dat het af en toe gekunsteld wordt? In mijn beleving van de brieven bleek dat onmogelijk. Tegelijkertijd wist Lola altijd wat persoonlijke details in de brief te stoppen, reageerde ze wel inhoudelijk op de dingen die ik schreef en gaf ze ook stukjes van zichzelf bloot. Ik merkte dat vooral dat wat ik mezelf oplegde, maakte dat ik een onbevredigend gevoel overhield aan de correspondentie. Ik doorbrak dit met mijn eerder genoemde brief over schaamte, die uiteindelijk nooit verzonden werd. En voor het er dan wel van kwam, was het project dus ten einde.
Brieven van Lola
Van brieven tot theatervoorstelling
In de algemene brief die het einde van het project aankondigde, stonden ook data voor de première van de theatervoorstelling This is my letter to the world, that never wrote to me.
Een hele dierbare vriend van mij had geschreven met Anouk en zo gingen wij zondag 16 september samen op pad naar Tongeren om de voorstelling te zien. Op weg naar de theaterzaal liepen we door een gang helemaal versierd met eindeloos veel enveloppen. We zochten en vonden er een aantal van onszelf. Het theaterzaaltje was klein en intiem, met twee rijtjes met stoelen voor het publiek. Ik zag twee vrouwen, welke van de twee zou Lola zijn en welke Anouk? Nadat de voorstelling begon werd duidelijk wie wie was en was ik verrast. Daar stond Lola, een lange slanke vrouw met een enorme bos krullen. Ze zag er heel anders uit dan ik me had voorgesteld al kon ik me toen ze daar eenmaal stond al niet meer voor de geest halen welk plaatje ik dan in mijn hoofd had. Ze zag er heel cool uit, als iemand door wie ik me een beetje zou laten intimideren als ik met haar zou praten.
De voorstelling was betoverend. Er werd van alles verteld over de brievenschrijvers, van intieme verhalen tot een harde opsomming van de statistieken. En er werden stukken voorgelezen door ingesproken stemmen. Ik hoorde niet tot de uitgelichte brievenschrijvers, en dat voelde een beetje opluchtend en ook een beetje teleurstellend tegelijk. Er werd ook duidelijk wat ik gevoeld had, door Lola die fragmenten voorlas uit haar brief aan een ander die precies hetzelfde waren als in een brief aan mij. En ook hoe druk ze waren geweest met die eindeloze stroom brieven, hoe het schrijven dan inderdaad veranderd in een soort verplichting, hoe het voortdurend schrijven over de thema’s die ze hadden uitgekozen ook confronterend werd voor henzelf. Ik vond de voorstelling vooral heel mooi duidelijk maken hoe iedereen iets te vertellen heeft, hoe zelfs niets iets kan zijn, hoe uniek elke persoon is, hoe er inderdaad veel meer (huis)vrouwen schrijven dan (zaken)mannen, hoezeer mensen zich durven blootgeven in een anonieme brief, hoe menselijk we allemáál zijn.
Een fragment uit een brief van Kim aan Lola:
Wil je ook naar de voorstelling? Mogelijk komt hij nog naar Nederland, mail schrijfeenbriefnaarons [at] gmail.com als je op de hoogte gehouden wilt worden van de speeldata!
Na afloop van de voorstelling voelde ik me toch tevreden, want de voorstelling zelf vond ik enorm veel recht doen aan “de brief”. Het meekijken in de huiskamer en hoofden van Lola en Anouk was een heerlijke ervaring. Ik sprak Lola nog even, die zei dat ze mijn brief nog moest beantwoorden. Ik zei dat dat niet hoefde, dat het project klaar was, en dat een brief terug alleen hoefde als ze voor haar zelf voelde dat dat nodig was.
Detail van mijn bijdrage voor deze schrijfronde van Zusterhood
Op 1 augustus kreeg ik een nieuwe post-oproep van Zusterhood. Het thema voor deze ronde is Luchtkasteel. Ik werd opnieuw uitgedaagd om vanuit eigen inzicht, smaak en discipline een kunstbrief te maken. In de envelop mag alles wat bij het thema past en er werden opdrachten ter inspiratie gegeven:
Hoe bouw je een luchtkasteel?
Lijst van kamers in luchtkasteel
Uitnodiging voor feest/evenement in luchtkasteel
Luchtkasteel
Onderdeel van mijn poststuk
De hele maand augustus ben ik met mijn luchtkasteel bezig geweest. Het groeide en groeide. En toen er aan het einde van de maand een kunstbrief van zuster Julie bij mij op de deurmat viel, ontdekte ik haar compleet andere kasteel. En dat is nou één van de dingen die ik zo geweldig vind aan briefwisselingen. Verhalen over belevenissen en belevingen zijn deurtjes naar een andere wereld waar je via de brieven zo in kan stappen.
Op de Postfabriek kon je al verschillende blogs lezen over het prachtige kunstproject per post van Zusterhood. Nienke doet hieraan mee en liet je door haar ogen meekijken naar de opdrachten en het maakproces. Maar wist je dat er in totaal ruim zeventig zusters meedoen? Tientallen vrouwen met verschillende talenten, stijlen en disciplines maakten unieke poststukken voor deze community! En het aantal poststukken groeit, want dit jaar zijn er nóg drie rondes met inspirerende thema’s. Benieuwd naar alle kunstbrieven? Aan het einde van een jaarreeks wordt er een bijeenkomst met expositie georganiseerd. En op de website van Zusterhood onder het kopje expositie kan je alvast foto’s van brieven bekijken.
Voor de derde ronde werd Nienke aan ‘Paperique‘ gekoppeld. Zij stuurden elkaar een kunstbrief met het thema Contactadvertentie. Als je een poststuk van een medezuster ontvangt, voelt dat als een intieme mini-expositie op je deurmat. Je mag elkaars post openen, bewonderen, lezen, aanraken en een paar dagen liefkozen. Daarna stuur je de kunstbrief door naar het hoofdkantoor waar alle zusterpost wordt verzameld. Deze ronde mag je met ons allebei meekijken. In het vorige Zusterhood-blog kon je lezen hoe Nienke de derde ronde heeft ervaren, in dit gastblog kijk je mee met Paperique! Kom je kijken?
Gastblog: De contactadvertentie in een kunstbrief
Waar de ouderwetse contactadvertentie een uitstervend medium is om elkaar te ontmoeten is de handgeschreven brief of een snail mail gelukkig niet aan zijn ondergang toe. Brieven schrijven is nog steeds een levend medium om elkaar te benaderen en op de hoogte te brengen van elkaars mijmeringen en stand van zaken. En nu in de schrijfoproep van de Zusterhood werd de contactadvertentie voor even in zijn glorie hersteld en door de Zusters uitgebracht in briefvorm.
